بره موم

خصوصیات - تولید - کاربردها و خواص بره موم

بره موم

خصوصیات - تولید - کاربردها و خواص بره موم

خاصیت بی حس کنندگی در بره موم

 

خاصیت مربوط به کنش های روغنهای فرار موجمد در بره موم موجب گردیده است که محلول %25 بره موم بسیار موثرتر از یک محلول کوکائین عمل نماید، بدین ترتیب محلول 25/0 درصد این روغنهای فرار پس از 5/12 دقیقه یک بی حسی موضعی کامل ایجاد می کند.

آزمایشات بیهوشی انجام شده بر روی قورباغه ها نشان می دهد که حلال بره موم 4 بار موثرتر از پروکائین می باشد، همچنین بره موم استخراج شده با الکل 70 درصد خاصیت بیهوش کننده موضعی خوبی داشته و تاثیر آن بر روی غشای مخاطی چشم از کوکائین بیشتر و با پروکائین برابر بوده است. بره موم بر روی پروکائین اثر افزاینده دارد بطوری که با اضافه کردن حلال 13 درصد (محلول آب و الکل) بره موم به حلال 25 درصد پروکائین، تاثیر پروکائین را 14 برابر موثرتر از پروکائین فاقد بره موم خواهد کرد.

 

 

عوامل محدود کننده تولید بره موم

عوامل محدود کننده تولید بره موم از یک سو به شرایط داخلی کلنی زنبورعسل بستگی داشته و از سوی دیگر تحت تاثیر عوامل خارج از کلنی می باشد.

 

      1.     شرایط داخلی کلنی زنبورعسل:

 

بطور معمول زنبوران مسن یا چرائی پس از جمع آوری صمغ در سبد گرده و حمل آن به کندو با کمک زنبوران جوان موم ساز بره موم تولید می کنند. زنبوران مسن همواره در طول سال در کلنی زنبورعسل وجود خواهد داشت ولی زنبوران جوان موم ساز که عموماً در سنین 12 تا 18 روزه قادر به تولید موم می باشند در تمام طول سال در کلونی زنبور عسل یافت نمی شوند، بنابراین عدم حضور زنبوران جوان در داخل کلنی زنبور عسل از مهمترین عوامل محدود کننده در تولید بره موم محسوب می گردد. مشاهدات و بررسی های مقدماتی نیز نشان می دهد که کلنی های نرزائی که فاقد زنبوران جوان موم ساز می باشند به تحریکات ایجاد شده برای تولید بره موم پاسخ منفی داده و قادر به تولید بره موم نیستند. بنابراین حدود 39 روز (21 روز از مرحله تخم تا متولذ شدن زنبور کارگر + 18 روز، حداکثر سن ترشح موم) پس از آخرین تخم ریزی ملکه شرایط داخلی کلنی زنبور عسل برای تولید بره موم بامحدودیت روبرو خواهد شد، بدین ترتیب در مناطق معتذل در اواخر پاییز، به دلیل عدم وجود زنبوران جوان، تولید بره موم با استفاده از روشهای مختلف تولید امکان پذیر نخواهد بود.

به همین ترتیب در ابتدای فصل بهار در حدود 33 روز (21 روز +12 روز، حداقل سن ترشح موم) پس از مشاهده اولین مرحله تخم ریزی ملکه امکان تولید بره موم میسر خواهد شد.

وجود مواد مغذی کافی در کلنی زنبور عسل، از دیگر عوامل موثر بر تولید بره موم بشمار می رود. به عبارت دیگر در شرایطی که تمام امکانات تولید بره موم در محیط زنبورستان فراهم باشد ولی در داخل کلنی زنبورعسل مواد غذایی کافی موجود نباشد تولید بره موم با محدودیت روبرو خواهد شد.

شایان دکر است که حدود 5 درصد از از مواد تشکیل دهنده بره موم را گرده تشکیل می دهد. در مواقعی که شرایط کلونی زنبورعسل برای تولید بره موم مناسب بوده ولی شرایط محیطی زنبورستان مناسب نباشد، به همان نسبت درصد موم موجود در بره موم افزایش یافته و کیفیت بره موم نامطلوب خواهد شد.

 

      2.     شرایط محیطی زنبورستان

 

بدیهی است که تولید بره موم منوط به وجود منابع تولید کننده صمغ یا رزین موجود در محیط زنبورستان می باشد. برخی از مهمترین گیاهانی که برای تولید بره موم مناسب می باشند عبارتند از : اکالیپتوس، تبریزی، بید، نارون، کاج، شاه بلوط، غان، سپیدار و نمدار . کاهش میزان گلدهی گیاهان و در نتیجه کاهش جوانه و غنچه برای ترشح صمغ یا رزین در اواخر فصل پاییز از مهمترین عوامل محدود کننده تولید بره موم محسوب می گردد. این موضوع در مراتعی که فاقد درخت یا درختچه هستند بطور کامل باعث توقف تولید بره موم خواهد شد. در مناطق معتدل عموماً تراوشات صمغ درختان از اوایل شهریورماه آغاز شده و میزان ترشح آن بتدریج در اواخر فصل پاییز کاهش خواهد یافت. در این مناطق با گذشت زمان صمغ های تراوش شده و باقی مانده در تنه و شاخه های درختان به دلیل از دست دادن ترپنتین (از روغنهای فرار بره موم) موجود در صمغ به تدریج خشک شده و غیر قابل مصرف خواهد شد. بنابراین در حالت طبیعی که بیشترین نیاز برای تولید بره موم در ابتدای فصل پاییز (همزمان با سرد شدن هوا ) می باشد، شرایط داخلی کلونی زنبورعسل و محیط خارجی زنبورستان همامنگ با یکدیگر عمل کرده و نیاز زنبورعسل را برای تولید بره موم تامین می کنند. به عبارت دیگر از اواخر تابستان تا اواسط پاییز زنبورعسل به مدت تقریبی 3 ماه فرصت دارد تا با استفاده از بره موم تمامی درها و شکافهای موجود در کندو را شناسایی و ترمیم نموده و دریچه پرواز را تا حد نیاز مسدود کند. در شرایطی که منطقه ای صرفاً دارای درختان مناسب برای تولید بره موم باشد، کشت گیاهان پاییزه و یا گیاهانی مانند یونجه، شبدر و اسپرس می تواند بهترین شرایط را برای تولید بره موم فراهم نماید. بدیهی است که بارندگی و یا سرمای شدید کلیه فعالیت های چرائی زنبورعسل از جمله جمع آوری صمغ و ولید بره موم را متوقف و یا محدود خواهد ساخت.

 

نحوه تولید بره موم توسط زنبور عسل

تعداد زنبورهایی که در یک کلونی زنبور عسل برای تولید بره موم فعالیت می کنند بسیار محدود بوده و جمع آوری بره موم معمولاً در ساعات اولیه روز توسط زنبوران عسل مسن تر که بیش از 3 هفته سن دارند انجام می شود.

زنبوران عسل ابتدا تکه های صمغ تراوش شده از گیاهان را شکسته و سپس آنها را بوسیله بزاق دهان نمناک کرده و به شکل حبه درمی آورند سپس با کمک آرواره ها و پاها حبه ها را در سبد گرده در پاهای عقبی قرار داده و به کندو حمل می نمایند.

 

زنبوران آورنده بره موم (صمغ) معمولاً در محلی در روی کف کندو قرار گرفته و برای جدا کردن بره موم (صمغ) از روی پاهای خود مدتها وقت صرف می کند، ممکن است زنبورهای دیگر در این کار به آن کمک کنند. به نظر می رسد پس از جمع آوری صمغ یا رزین گیاهان توسط زنبوران عسل مسن و انتقال آن به داخل کندو به و به کمک زنبوران جوان تولید کننده موم، بره موم ساخته می شود. با توجه به اینکه محل خاصی برای جمه آوری و تولید بره موم در داخل کندو وجود ندارد، صمغ جمع اوری شده توسط زنبورعسل به عنوان ماده اولیه یا مصالح ساختمانی همانند چسب یا سیمان در نزدیکترین مکانی که بره موم مورد نیاز باشد تخلیه می شود.

 

بنابراین منظور از جمع آوری بره موم در حقیقت جمع آوری صمغ می باشد زیرا تولید بره موم پس از تخلیه صمغ در داخل کندو، با همکاری زنبوران جوان موم ساز انجام می پذیرد.

تجمع زنبوران عسل بر روی درختان در زمان نیاز کلونی به بره موم عموماً به هنگام صبح انجام می شود، فعالیت زنبوران برای جمع آوری صمغ از روی درخت کاج در محلی که برگهای سوزنی آن در یک کلاف متمرکز شده اند غالباٌ در اوایل پاییز و در هنگام صبح بیشتر از سایر زمانها مشاهده می گردد.

گرچه جمع آوری صمغ در بعدازظهرها پس از خنک شدن هوا نیز انجام می شود، ولی عموماً در فصول سرد سال اولین اقدام زنبور عسل پس از تحمل شبی سرد بستن درزها و شیارهای کندو با استفاده از بره موم می باشد.